آشنایی با خانه قرآن کودک و نوجوان عبدالله ابن حسن (ع)
همه ما از وجود آسیبهای اجتماعی و روحی و روانی و جسمانی و … در سنین مختلف افراد جامعه، مطلع هستیم.
و این آسیبها میتواند مانع یا کند کننده حرکت انسان در مسیر آن هدف غایی خلقت باشد.
و طبق نظر روانشناسان و متخصصان تربیتی و نیز طبق تجربه بشری، ریشه بسیاری از این آسیبها را باید در کودکی جستجو کرد.
بنابراین تنها عامل یا بعبارت دیگر، بهترین عامل کاهش آسیبهای اجتماعی و گسترش خوبی ها در جامعه، راه اندازی کارگاه های کودک (یا همان مهد کودک) فضیلت محور است.
با دو مقدمه، عرایضمان را ادامه میدهیم:
1⃣ یک حدیث گرانبها از حضرت رسول اکرم (ص) وارد شده که میفرمایند: العِلمُ رَأسُ الخَيرِ كُلِّهِ، و الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ كُلِّهِ (دانايى، سرمنشاء همه خوبيهاست و نادانى سرمنشاء همه بديهاست).
پدر بودن، خوبیست. مادر بدن، خوبیست. مربی تربیتی بودن، خوبیست و …
ولی باید عِلمش را یاد بگیریم. صِرف سوز داشتن، کافی نیست. باید روش کار را بلد باشیم.
والدین محترم و مربیان پرورشی مدارس و مساجد و …، انصافا چند تا کتاب تربیتی کودک و نوجوان مطالعه کرده ایم؟
اگر بعد از ازدواج، زوجین متوجه بشوند که مشکل باروری دارند و صد میلیون هم داشته باشند، آیا حاضر نبودند که این مبلغ را هزینه بکنند تا خداوند به آنها یک فرزندی عطا بکند؟ آیا حاضر نبودند که ساعتها در صف نوبت دکترها منتظر بمانند تا اینکه مشکلشون حل بشه؟
قطعا حاضر بودند.
اما چرا بعد از تولد همین فرزند، والدین حاضر نیستند کتاب چند هزار تومانی در مورد تربیت کودک هزینه بکنند؟ چرا حاضر نیستند ساعاتی وقت بگذارند برای یادگیری روشهای مفید تربیتی؟
2⃣ مقدمه دوم در رابطه با یک آسیب اجتماعی‌ای هست که متاسفانه فرار کرده و پنهان شده است.و اصلا جزء آسیب اجتماعی بشمار نیامده ! و آن این است که ما متاسفانه دچار یک آمایه ذهنی یا توهم دانایی هستیم. یعنی فکر میکنیم که میدانیم. و این توهم دانایی در قشر تحصیلکرده و باسواد، بیشتر است.
یک مثالی رو با سوال میزنیم، آیا تک‌فرزندی در قشر تحصیلکرده بیشتر است یا در خانواده های کم سواد؟
فکر میکنیم چون پزشکم، چون مهندسم، چون مدرک دکتری دارم و …، پس میتوانم در حوزه تربیت کودک نیز صاحبنظر باشم.
در حالی که این پندار، کاملا اشتباه هست و سند و شاهد این پندار اشتباه، آسیبهای روحی و روانی و اجتماعی کودکان تک‌فرزند هست.
💯 ما تنها راه جلوگیری از آسیبهای اجتماعی، و ترویج خوبی در جامعه را ترسیمی از کار کودک میدانیم. با یک روشی که کاملا بازی‌محور است و از سال ۱۳۹۰ دارد اجرا میشود.💯
در ادامه، به توضیح این روش میپردازیم.
✳️ این کار کودک که ما در خانه قرآنی عبداله بن حسن (ع) تبریز انجام میدهیم، سه ویژگی مهم دارد.
1⃣ ویژگی اول بازی‌محور بودن این کار است.
شعار ما این است که دنیا برای کودک، بازی است و بس.
امام صادق (ع) میفرمایند : “دَعِ اِبْنَكَ يَلْعَبْ سَبْعَ سِنِينَ …” (كودك خود را تا هفت سال به بازى رها كن…)
کودک بوسیله بازی و لذت، مشغول بدست آوردن خیلی از توانمندی‌ها میشود.
بازی باعث عرضه و بروز توانمندی میشود. بازی باعث میشود که کودک در یادگیری دچار اضطراب نشود.
اگر بازی با اعداد و حروف بصورت یک بازی هیجانی و بانشاط به کودک عرضه شود، عطش یادگیری در او بوجود خواهد آمد. و از سوی دیگر اضطراب یادگیری از بین میرود.
عطش بازی منجر به عطش یادگیری میشود. لذا کودک خودش دنبال این است که یاد بگیرد، بر خلاف آموزشهای کلاسیک که برای کودک خسته‌کننده است و کودک اشتیاقی به یادگیری ندارد.
و راز عطش یادگیری در کودک بخاطر عطش بازی، این است که کودک از بازی کردن خسته نمیشود. و تنها وقتی خسته میشود که آماده خواب بشود. بنابراین کودک تا وقتی انرژی دارد و آموزش های ارائه شده به او آمیخته با بازی های پرهیجان و بانشاط باشد، همچنان مشتاق یادگیری خواهد بود.
🔴 تابحال حدیثی ندیدیم که قبل از شش سالگی، توصیه به آموزش قرآن و ریاضی و … به کودکان بکند.
✅ امام صادق (ع) میفرمایند: أَمْهِلْ صَبِيَّكَ حَتَّى يَأْتِيَ لَهُ سِتُّ سِنِينَ … (كودك خود را تا شش سال رها كن …).
تازه اگر بخواهیم در این سنین چیزی به کودک یاد بدهیم، باید چیزی را یاد بدهیم که در فهم و دایره لغات کودک بگنجد.
بسیاری از کلاسهای قرآن هستند که متاسفانه کودک را وامیدارند که جزء ۳۰ قرآن را با هزار مشقت و اجتناب و اضطراب، حفظ کند. ولی این کودک نمیفهمد که چه چیزی یاد گرفته و حفظ کرده.
دایره لغات کودک در این سنین خیلی محدود است. و یادگیری مفاهیم سنگین (مثل سوره های قرآن یا مثلا دعای فرج و …)، صرفا منجر به یادگیری لفظ خواهد شد، نه معنا.
لذا از اینجاست که واپس‌رانی به قرآن و دین، شروع میشود.
بنابراین جا دارد که داستانهای قرآنی رو برای کودکان متناسب با فهم و دایره لغات کودکان، طراحی کرده و مفاهیم آنها را به کودک بیاموزیم. بجای اینکه صرفا الفاظ قرآن را به کودک یاد بدهیم.
🎉 ما در این طرح، از طریق لذت بازی، به دنبال تداعی خاطرات شیرین هستیم. لذا در این مهد کودک که با نام قرآن است (خانه قرآنی عبداله بن حسن (ع))، یک سری خاطرات لذت بخش و شیرین در ذهن بچه ها میماند که در آینده هر موقع نام قرآن و دین را شنیدند، تداعی خاطراتشان دنبال همان لذت است. لذا از درون هُل داده میشوند به سوی خوبی‌ها و معرفتهای قرآنی. کسب لذت در خانه قرآن با بازی اعداد و بازی نمادها و داستانهای متناسب سن و فهم کودک باعث تداعی خاطرات شیرین شده و سائق درونی به‌طرف قرآن و خوبی ها خواهد شد.
بازی باعث عطش حضور کودک در مهد کودک شده و توانمندی انجام بازی منجر به توانمندی یادگیری است.
در ارزیابی‌ها ما به این نتیجه رسیدیم که با استفاده از روش یادگیری بوسیله بازی، این کودکان چهار ماه زودتر از کودکان سایر مهدهای کودک، اعداد و حروف را میتوانند یاد بگیرند.حتی آنقدر به آموخته های خود مسلط هستند که چشم بسته و با لمس، میتوانند اعداد را تشخیص بدهند. زیرا این اموزش به روش بهزی بوده است.
البته ما بنا نداشتیم که در مهد کودکمان به کودکان اعداد و حروف را آموزش بدهیم. ولی بخاطر تقاضا و انتظارات خانواده ها، این مورد را هم پیوست دادیم.
✳️ یک نکته مهم این است که کلاسهای این مجموعه بغیر از وقت خواب با لذت صبح شروع میشود. مثلا ۱۱ صبح یا ۴ عصر.
برای بازی و یادگیری غیرمستقیم، باید کودک اقبال داشته باشد. خواب آلود بودن کودک، مزاحم این اهداف است.
وقتی یک کودک ۵ یا ۶ ساله صبح ساعت ۸ به زور خانواده بلند میشود و سوار سرویس میشود که برود به مهد کودک، مشکلات تربیتی را خواهد داشت.
2⃣ ویژگی دوم این مجموعه (خانه قرآنی عبداله بن حسن (ع))، مادرمحور بودن آن است. زیرا مادر کلید حل مشکل کودک است.
گرسنگی، تشنگی، دستشویی، گریه، ترس و … از مشکلات کودک هستند. در مهدهای کودک، هیچ مربی‌ای با حس مادرانه به کودک آب نمیدهد. هیچ مربی‌ای با حس مادرانه کودک را به دستشویی نمیبرد. هیچ کودکی از مربی خود حس مادرانه بودن خدمت را دریافت نمیکند. لذا کودک ترس را درک میکند. و از سوی دیگر، کودکان دچار اضطراب جدایی از مادر میشوند. که این کودکان در آینده، برگشت‌پذیری به مادر را نخواهند داشت. یعنی مادر بعنوان یک الگوی رفتاری برای کودک، حذف میشود.
اضراب کودک از فقدان مادر باعث عدم وابستگی و عزت نفس او خواهد شد.
✳️ سازمان بهداشت جهانی بعد از جنگ دوم، ماموریتی را به “جان بالبی” داد تا وضعیت روانی کودکان بی خانمان و آواره پس از جنگ را بررسی کند.
حاصل تحقیقاتش گزارشی است تحت عنوان “مراقبت مادری و سلامت روانی”.
بالبی معتقد بود ایجاد دلبستگی و شکل دادن پیوندهای عاطفی، یکی از نیازهای غریزی همه ما انسانهاست. ما دلبستگی را بخاطر احساس امنیتی که ایجاد میکند، میخواهیم.
“احساس امنیت” کلمه کلیدی در حرفهای بالبی بود.
متاسفانه مهدهای کودک، برای کودک این احساس امنیت را تامین نمیکنند.
ولی در روش کاری که ما دنبال میکنیم، با حضور مادر در کنار کودک، این احساس امنیت تامین میشود.
✳️ رفتارهای مربوط به دلبستگی، غریزی است و با هر شرایط تهدیدی فعال خواهد شد. جدایی، ناامنی، ترس و … از عوامل آن هستند.
کودکان تا هفت سالگی رابطه با مادر را تنها دلبستگی خود میپندارند. رابطه دلبستگی با مادر، بعنوان یک نمونه اولیه تمامی روابط اجتماعی در آینده عمل میکند. بنابراین عواقب اختلال در این رابطه، در اینده بروز خواهد کرد.
بنابراین فلسفه وجود مهد کودک، حساسیت زدایی ترس از مدرسه است، حساسیت زدایی از جدایی مادر است. اما متاسفانه این امر محقق نمیشود.
جان بالبی ادعا کرد: “مادری کردن را نباید به تاخیر انداخت”. محرومیت مادری، اختلال مداوم دلبستگی بین کودک و مادر را در درازمدت به دنبال خواهد داشت.
عواقب درازمدت محرکمیت مادرانه ممکن است شامل بزه‌کاری، کاهش هوش و خرد، افزایش پرخاشگری، افسرگی، اختلالات روانی، بی‌مهری و … باشد.
بافته ها نشان داده که بیش از نیمی از بزه‌کاران نوجوان در طی پنج سال اول زندگی خود، جدایی بیش از شش ماه از مادرانشان را تجربه کرده اند.
بر این اساس، کودکانی که در زیر ۶ سالگی به مهد کودک فرستاده میشوند، در حالی که مادر همراهشان نیست، در معرض آسیبهای ذکر شده، قرار میگیرند.
3⃣ ویژگی سوم مجموعه عبداله بن حسن (ع)، شرکت اولیا در کلاسهای تخصصی تربیت فرزند هست.
گفته شد که یکی از آسیبهای اجتماعی، آمایه ذهنی و توهم مادرانه است.
چرا مادر کتابی در مورد تربیت نخوانده؟ چون فکر میکند که کاملا آگاه به علم تربیت هست. و چون فکر میکند که چیزی میداند، بجای اینکه به فرزندش تحمل بالا را یاد بدهد، به او توقع بالا را القا کرده است. در نتیجه در کودکان، زمینه های وسواسی، ترس، مطلق گرایی و حساس بودن و شخصیت ضد اجتماعی، بیشتر است. اینها همه اش برمیگردد به رفتار پدر و مادر در خانواده.
✳️ لذا در مجموعه ما (عبداله بن حسن (ع))، مادران ۹ ماه باید در کنار کودکشان، در برنامه ها حضور داشته باشند.
🔶 اولا ما روشهای ارزیابی را به آنها یاد میدهیم که بدانند که مربی از چه چیزی باید صحبت کند. مثلا مربی حق ندارد که در حوزه اخلاق، با کودکان کار کند و سفارشات اخلاقی بگوید، مگر به روش نمادین و کارتونی (پیاژه هم معتقد است که کودک تا پایان شش سالگی به قضاوت اخلاقی نرسیده است). پس شرکت مادران در این دوره ها، علاوه بر مهارت آموزی تربیت فرزند، توانایی ارزیابی محتواهای ارائه شده توسط مربی را کسب میکنند و میتوانند نظارت داشته باشند.
📝 نکته خیلی مهم، نظارت و ارزیابی روش تدریس معلم به کودکان است. یعنی اولیا میتوانند به این توانمندی برسند که ارزیابی از معلم داشته باشند. لذا از فلسفه های مهم وجود انجمن اولیادر مدارس، این ارزیابی اولیا از معلمان بود که متاسفانه در مدارس و سیستم آموزش و پرورش، اجرا نشده است.
🔶 همچنین، اولیا در کلاسهای آموزشی شرکت میکنند تا روشهای آموزش و بازیهای آموزش را یاد بگیرند تا در حانه با کودک بازی کنند و ارائه آموزه نمایند.
📚 در این طرح عملیاتی، نظام فکری رویکرد دینی است با تلفیقی از نظریات روانشناسان تربیتی.
نقش خانواده ها در این مجموعه خیلی زیاد است. در فرآیند واقعی این مجموعه، اولیا همه کاره هستند. اجراه مجموعه را اولیا میدهند، پذیرایی را اولیا انجام میدهند، مراسمات را اولیا میگیرند و …
اولیا هر زمان و در هر ساعتی از کلاس که بخواهند، میتوانند حضور داشته باشند و روش کار و تدریس را ارزیابی کنند. و نیز میتوانند در بازی بچه ها شرکت کنند.
📌 ضرورت و اهداف اجرای این طرح:
🔸ما به دنبال جلوگیری از واپس‌رانی دینی از آموزشهای موجود در مهدهای کودک هستیم.
🔸 امکان برگشت‌پذیری کودک به مادرش را بعنوان یک الگوی رفتاری، دنبال میکنیم.
🔸 در این مجموعه، آموزشها منتهی به معنا میشود، نه لفظ.
🔸 آشنایی و حفظ داستانهای قرآنی به جای حفظ سوره‌های جزء ۳۰.
🔸 کسب لذت یادگیری روخوانی قرآن بعنوان یک خاطره به یادماندنی و شاد در طول عمر با استفاده از روش تداعی خاطرات شیرین.
🔸 کودکان به توانمندی جسمی و حرکات بدنی میرسند.
🔸 توانمندی در داشتن رفتارهای صحیح اجتماعی به منظور جلوگیری از آسیبهای اجتماعی را بصورت غیرمستقیم کسب میکنند.
🔸 تبیین اهمیت فرزندآوری جهت جلوگیری از تک‌فرزندی.
🔸 جلوگیری از افسردگی، شخصیت ضد اجتماعی، وسواس کودکان، عمل به فضیلتها در اجتماع ولو با وجود تضارب ادیان و … نیز از جمله اهداف تربیتی این مجموعه میباشند.
🔸 خود مجموعه هم بستری است برای اطلاع‌گیری از مشکلات رفتاری کودکان.
🎯 ما از سال ۱۳۹۰ بصورت عملیاتی، در این مجموعه فعالیت میکنیم که یک کار سخت و منحصر به فردی هست.
محتواها و مستندات موجود می باشد.
و آماده آموزش و ارائه مطالب به کسانی که می خواهند در حوزه تربیت کودک کار کنند، هستیم.
آدرس کانال مجموعه در ایتا: https://eitaa.com/khaneh_ghoran
بدون دیدگاه