تجربه نگاری و تاریخ نگاری دو مفهوم مهم در حوزههای مختلف علمی و آموزشی هستند که به بررسی و تحلیل تجربیات و وقایع میپردازند. در همین راستا، ستاد مدارس مسجد محور به بررسی و تحلیل تحولات مدرسه مسجد محور نهضت تربیتی سیدالشهدا (ع)، به روایت رضا اسدنژاد از آغاز تاکنون پرداخته است. در ادامه، ابتدا به توضیح چیستی و چرایی هر یک از مفاهیم تجربه نگاری و تاریخ نگاری خواهیم پرداخت و سپس، برشی از این کتاب را مورد مطالعه قرار خواهیم داد.
همچنین می توانید با مطالعه دیگر کتب تجربه نگاری مدارس مسجد محور، با الگوهای گوناگون این مدارس آشنا شوید.
1. تجربه نگاری
چیستی تجربه نگاری:
تجربه نگاری به فرآیند ثبت و تحلیل تجربیات فردی یا گروهی اشاره دارد. این فرآیند معمولاً شامل نوشتن، بازتاب و بررسی احساسات، افکار و یادگیریهایی است که از یک تجربه خاص به دست آمده است. تجربه نگاری میتواند در زمینههای مختلفی مانند آموزش، روانشناسی، هنر و حتی کسبوکار کاربرد داشته باشد.
چرایی تجربه نگاری:
یادگیری از تجربیات: تجربه نگاری به افراد کمک میکند تا از تجربیات خود بیاموزند و درسهایی که از آنها گرفتهاند را ثبت کنند.
تحلیل و ارزیابی: این فرآیند به افراد اجازه میدهد تا تجربیات خود را تحلیل کنند و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند.
تقویت خودآگاهی: تجربه نگاری به افراد کمک میکند تا خود را بهتر بشناسند و احساسات و واکنشهای خود را درک کنند.
ایجاد ارتباطات: به اشتراکگذاری تجربیات میتواند به ایجاد ارتباطات عمیقتر و همدلی بین افراد کمک کند.
2. تاریخ نگاری
چیستی تاریخ نگاری:
تاریخ نگاری به فرآیند ثبت، تحلیل و تفسیر وقایع تاریخی اشاره دارد. این رشته علمی به بررسی رویدادها، شخصیتها، فرهنگها و جوامع در طول زمان میپردازد و هدف آن درک بهتر گذشته و تأثیر آن بر حال و آینده است. تاریخ نگاری شامل استفاده از منابع مختلف، مانند اسناد، کتابها، مصاحبهها و آثار هنری برای ساخت یک روایت تاریخی است.
چرایی تاریخ نگاری:
درک گذشته: تاریخ نگاری به ما کمک میکند تا از تجربیات و اشتباهات گذشته بیاموزیم و از آنها در تصمیمگیریهای آینده استفاده کنیم.
شکلدهی به هویت: تاریخ نگاری به ما کمک میکند تا هویت فرهنگی و ملی خود را درک کنیم و به آن افتخار کنیم.
تحلیل تغییرات اجتماعی: با مطالعه تاریخ، میتوانیم تغییرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را درک کنیم و عوامل مؤثر بر آنها را شناسایی کنیم.
ایجاد آگاهی اجتماعی: تاریخ نگاری میتواند به ایجاد آگاهی اجتماعی و فرهنگی کمک کند و ما را به تفکر درباره مسائل معاصر و چالشهای آینده ترغیب کند.
تجربه نگاری مدیران مدارس یک فرآیند مهم و مؤثر است که میتواند به بهبود عملکرد و کیفیت آموزش در مدارس کمک کند. در ادامه به بررسی ضرورت و فواید تجربه نگاری مدیران مدارس میپردازیم:
ضرورت تجربه نگاری مدیران مدارس مسجد محور
بهبود فرآیندهای مدیریتی:
تجربه نگاری به مدیران کمک میکند تا فرآیندهای مدیریتی خود را تحلیل و ارزیابی کنند و نقاط قوت و ضعف را شناسایی نمایند.
یادگیری از تجربیات گذشته:
مدیران میتوانند از تجربیات موفق و ناموفق خود درس بگیرند و این تجربیات را در تصمیمگیریهای آینده به کار ببرند.
تسهیل در انتقال دانش:
ثبت تجربیات میتواند به تسهیل انتقال دانش و اطلاعات بین مدیران و معلمان کمک کند و به ایجاد یک فرهنگ یادگیری در سازمان آموزشی منجر شود.
تقویت رهبری و مدیریت:
تجربه نگاری میتواند به مدیران کمک کند تا مهارتهای رهبری و مدیریتی خود را تقویت کنند و به بهبود روابط با معلمان و دانشآموزان بپردازند.
فواید تجربه نگاری مدیران مدارس
افزایش خودآگاهی:
تجربه نگاری به مدیران کمک میکند تا خود را بهتر بشناسند و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند. این خودآگاهی میتواند به بهبود عملکرد آنها کمک کند.
تقویت مهارتهای تحلیلی:
با نوشتن و تحلیل تجربیات، مدیران میتوانند مهارتهای تحلیلی خود را تقویت کنند و به درک بهتری از مسائل پیچیده بپردازند.
ایجاد فرهنگ یادگیری:
تجربه نگاری میتواند به ایجاد یک فرهنگ یادگیری در مدرسه کمک کند که در آن همه اعضای سازمان، از جمله معلمان و دانشآموزان، به یادگیری و بهبود مستمر تشویق شوند.
مدیریت تغییرات:
در دنیای امروز، مدارس با تغییرات سریع و چالشهای جدید روبهرو هستند. تجربه نگاری میتواند به مدیران کمک کند تا بهتر با این تغییرات سازگار شوند و راهکارهای مؤثری برای مدیریت آنها پیدا کنند.
بهبود ارتباطات:
تجربه نگاری میتواند به بهبود ارتباطات درونسازمانی کمک کند. مدیران میتوانند تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از تجربیات دیگران نیز بهرهمند شوند.
پشتیبانی از تصمیمگیری:
ثبت تجربیات میتواند به مدیران کمک کند تا در فرآیند تصمیمگیری خود از دادههای واقعی و مستند استفاده کنند و تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
برشی از کتاب در جستجوی تربیت
ما با ده دانشآموز پسر و پنج دختر شروع کردیم. مسجد ما مسجد حضرت ابوالفضل(ع)، واقع در منطقهٔ شاه ابراهیم، کوچهٔ پنجاه و یک بود. امام جماعت مسجد هم حاجآقای میر عظیمی هستند.
نحوه آشنایی با این مسجد بدین صورت بود که اخوی بنده حاجآقا محمد، پیگیر بودند. بعضی پیشنهاد دادند کلاسها در همان مسجد امام حسین(ع) باشد؛ امّا والدین متربیان مخالف بودند. چون بچهها اغلب از نیروگاه بودند، رفتوآمد برایشان مشکل میشد. آقای میر عظیمی خیلی بزرگوار بودند.
شما دریک پارچ آب یک سنگ 100 گرمی بیندازید نصف آب بیرون میریزد، ولی اگر در استخر سنگ بیندازید اصلاً به چشم نمیآید. هرچه انسانها بزرگتر باشد تلاطمها کمتر آزارشان میدهد. چون ایشان با انسانهای زیادی برخورد داشتهاند انشاءالله به مشکلی بر نخواهیم خورد.
یکی از معضلاتی که یک شخص روحانی برای فعالیت در مسجد دارد کار کردن با علما و امام جماعت و مأمومین است. چون از فرهنگ دینی فاصله گرفتهایم مسجد را عموما فقط نیم ساعت قبل از اذان تا نیم ساعت بعدازآن صرفاً جهت نمازخواندن باز میکنند. به هر ترتیب این فضا هماهنگ شد.
یک مسجد دیگری نیز به نام مسجد امام سجاد(ع) در نزدیکی منزل جدید ما، در خیابان 17 متری شهید فهیمی بود و در این مسجد نیز همین مشکلات وجود داشت؛ اما یک فضای حسینیه مانند که پشت مسجد قرار داشت را به این قضیه اختصاص دادند و البته از بابت محدودیت فضا شرمندهٔ بچهها بودم چون این فضای محدود، مناسب فعالیت و بازی و غیره نبود. شاید حدود پنجاه متر فضا از این مسجد به دختران اختصاص یافت.
با این شرایط کار را شروع کردیم؛ و آنگاه برای انجام یک فعالیت فرهنگی میبایست اقدامی همجهت این کار انجام میشد و برای این کار و رسیدن به شرایط مطلوب، چون عزیزان از کار ما ذهنیتی نداشتند ما نیاز به یک دورهٔ گذار داشتیم. باید با ایجاد یک شیب ملایم از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب میرسیدیم.
با توجه به صحبتهایی که در گعدههای دوستانه به نقل از برخی اعضای شورای عالی آموزشوپرورش شنیده بودم که این محتوا را میتوان در چهار سال آموزش داد. اینیک جرقهای در ذهن من بود. وقتی کسی که خودش در کار هست این حرف را میزند، پس من هم میتوانم. تصمیم به کاهش سنوات تحصیلی گرفتیم.
یکی از محورهای اصلی محل نظر مدارس مسجد محور، بحث مسجد است. در وهلهٔ اول به نظر شما مسجد تأثیری در تعلیم و تربیت دارد یا خیر؟ و سؤال دوم مباحث پیرامونی مسجد است. پیدا کردن مسجد و اینکه مسجد مناسب چه ویژگیهایی دارد؟ چگونه با اولیای مسجد صحبت شده که قانع شدهاند مسجد را در اختیار شما قرار دهند؟ تعامل با امام جماعت و هیئت امناء و مأمومین و افراد محل چگونه صورت گرفته است؟ شما برای مسجد فینفسه موضوعیت قائل هستید؟
ما فعلاً در مقام انتخاب نیستیم و درواقع ناچار هستیم. بله؛ در تربیت و تعلیم و در همهٔ اموربرای مسجد جایگاه ویژهای قائلیم؛ اما اینکه در دورهٔ گذار حتماً بایدجایی به نام مسجد یا حسینیه باشد، اینچنین نیست و ما طرح خود را اجرا می کنیم؛ یا در مسجد یا حسینیه یا هرجای دیگری که بتوان این طرح را پیادهسازی کرد.
ولی واقعاً فضای مسجد و نیت آن و مکان مسجد در بحث تعلیم قطعاً مؤثر است. فضای مسجد مثل آب است، چه ما خودمان وارد آب شویم و چه ما را در آب بیندازند آلودگیهای ما شسته خواهد شد ممکن است ناراحت شویم چرا ما را در آب انداختهاند، تمیز شدهایم اما متوجه نیستیم.
واقعاً اگر جایی باشد که علائم مسجد را نداشته باشد من باید آن مکان را تبدیل به مسجد کنم؛ بهاین علت که نمادهای دینی باید در ذهن بچهها وجود داشته باشد و زمانی که بزرگتر شدند این نمادها از ضمیر ناخودآگاهشان فراخوانی میشود و اینیک مسئلهٔ فوق العاده مهم است. شاید پسزمینهٔ عرفانی و تربیتی نیز داشته باشد. یک مکانی مسجد نیست ولی متربی تصور کند در مسجد حضور دارد.
به دلیل کم سن بودن این بچهها، هنوز به مرحله آموزش و انتقال مسائل پیرامونی مسجد نرسیدهایم. امسال در حلقهٔ دوم، نماز و آداب آن آموزش دادهشده است و همین یکی دو هفتهٔ آینده باید در مسجد حضور پیدا کنند.
امام جماعت مسجد امام حسین(ع) حاجآقای هاشمی و حاجآقای میر عظیمی خیلی انسانهای بزرگواری بودند. روابطمان با حاجآقای بهرامی امام جماعت مسجد امام سجاد(ع)، خیلی خوب بود. البته اوایل مقداری کدورت با خادم مسجد داشتیم که مرتفع شد و در حال حاضر رفیق هستیم.
اگر انسان روحیهٔ تعامل داشته باشد اینگونه موارد حل میشود. بعضی جاها خادمین فکر میکنند مالک مسجد هستند یا گاهی برخی افراد مسن تصور میکنند در مسجد صاحب حق هستند. این مسئله به مرور زمان ایجادشده و به مرور نیز از بین خواهد رفت. حسن عملکرد و اخلاق و تعامل ما این مسائل را از بین خواهد برد.
ما با بچهها و مربیها هرروز برنامه نظافت مسجد داریم. ممکن است جایی باکسی اساساً اختلاف مبنایی داشته باشیم و مشکلی نیز پیش آید و ممکن است بتوانیم غلبه کنیم و یا مجبور به ترک مسجد شویم. به نظرم اگر نیتمان الهی باشد مسائل خود به خود حل خواهند شد.
حال در مورد آمار متربیانی که در دو مسجد هستند باید گفت که در حال حاضر در دو مسجد یکصد و سی متربی داریم که حدود هشتاد نفر پسر و الباقی حدود چهل نفر دختر هستند.
بدون دیدگاه