ادبستان مسجدمحور آل طاها با الهام از اهداف کلان مدارس مسجدمحور کشور، به الگویی زنده و الهامبخش از پیوند علم، عمل، مهارت و معنویت تبدیل شده است. فعالیتهای این مدرسه در ساحت اقتصادی و حرفهای نشان میدهد که چگونه تربیت اسلامی میتواند با مهارتآموزی عملی در زندگی روزمره عجین شود و کودک را از مصرفکننده صرف، به تولیدکنندهای خلاق، متعهد و متوکل بدل کند. در این مسیر، دو فعالیت شاخص یعنی کارگاه تهیه مربا و هنر سنگ مصنوعی به عنوان مصادیق تربیت جامع، فرصتی برای بروز تواناییهای علمی، هنری و اخلاقی دانشآموزان فراهم کردهاند.
از یادگیری تا زیستن: مهارت تهیه مربا
در کارگاه مهارتآفرین تهیه مربای طبیعی، متربیان حلقه مکمل و سوم ادبستان، با هدایت مربیان خود، دنیای کار و تجربه را لمس میکنند. آنان با مواد طبیعی و سالم چون هویج و سیب، اقدام به تهیه مربا بدون مواد نگهدارنده میکنند. ظاهر این فعالیت ساده است، اما هدف تربیتی آن چندلایه و عمیق است: کودکان مفهوم «تغذیه سالم» را میآموزند و درمییابند شیرینی حقیقی، در زحمت و تلاش نهفته است. آنان ضمن تجربهی عملی آشپزی، در مسیر استقلال فردی گام میگذارند و با فرآیند همکاری و تقسیم کار گروهی، تمرین نظم، مشارکت و همکاری را در فضای واقعی تجربه میکنند.
از نگاه تربیت اسلامی، تهیه مربا بستری است برای همنشینی تربیت زیستی، هنری، اخلاقی و اقتصادی. کودک هنگام همزدن مواد، نهفقط مهارت آشپزی میآموزد بلکه قدر زحمت والدین را میداند و مفهوم شکرگزاری در عمل را لمس میکند. فرآیند فروش یا استفاده جمعی از محصول نیز آنها را با اصول ساده اقتصاد خانگی، پسانداز و مصرف مسئولانه آشنا میسازد. بدینترتیب، ادراک درسی به فهم درونی و تربیت قلبی تبدیل میشود، و یادگیری از حصار کتاب به میدان زندگی گام میگذارد.
هنر سنگ مصنوعی؛ خلاقیت در بستر مهارت و زیبایی
فعالیت دوم در ساحت اقتصادی و حرفهای ادبستان آل طاها، هنر «سنگ مصنوعی» است؛ طرحی که دختران ادبستان با دستان کوچک اما ذهنهای الهامگرفته از زیبایی، پیاده میکنند. در این کارگاه، کودک با مواد ساده، قالبگیری و رنگآمیزی، قطعاتی زیبا و چشمنواز میسازد که کاربرد تزئینی، هنری و حتی اقتصادی دارد.
اینجا خلاقیت و فناوری در کنار هم رشد میکنند، و کودکان میآموزند که تولید و نوآوری، مفاهیمی دستنیافتنی نیستند. معلمان ادبستان معتقدند که زیباییشناسی اسلامی، باید از دل مهارت بیرون بیاید؛ هنری که سودمند، هدفمند و الهامبخش باشد.
در این فعالیت، ساحتهای اقتصادی، زیباییشناختی و هنری همزمان به حرکت درمیآیند. دانشآموزان علاوه بر یادگیری تکنیکهای ساخت، با ارزش افزوده کار، دقت در جزئیات، صرفهجویی و لذت خلق یک محصول ملموس آشنا میشوند. اینکه یک دانشآموز بتواند سنگی مصنوعی برای تزیین محیط مسجد یا مدرسه بسازد، او را به معنایی روشن از نقش خویش در آبادانی و زیبایی جهان میرساند. در نگاه تربیتی مدرسه، این کارگاه «یادگیری برای زندگی» است نه برای نمره؛ تمرینی برای تبدیل خلاقیت به عمل، و ایمان به سازندگی.
پیوند مسجد، مهارت و انسانسازی
تمامی فعالیتهای فوق در ادبستان آل طاها تنها بخشی از جریان کلی «تربیت مسجدمحور» است؛ جریانی که مسجد را نه یک مکان صرف، بلکه کانونی برای رشد همهجانبه میداند. آموزش در مسجد، به معنای عبور از مفاهیم خشک و حفظی و ورود به دنیای تجربه و معناست. در این الگو، کودک «فاعل تربیت» است: با دستهایش میسازد، با ذهنش میاندیشد، و با دلش میفهمد.
مدارس مسجدمحور مانند ادبستان آل طاها، مولفههای تربیتی را در قالب شش ساحت اصلی (زیستی، معنوی، اجتماعی، زیباییشناختی، اقتصادی و علمی) زنده کردهاند. تجربه نشان داده است که چنین فعالیتهای ساده و کاربردی، بیش از هر برنامه خشک درسی، آثار عمیق تربیتی بر جای میگذارند. کودکان در این فضاها یاد میگیرند که علم و ایمان، کار و عبادت، هنر و مهارت در یک مسیر قرار دارند: مسیر رشد انسان کریم و خلاقی که آبادگر زمین است.
تربیت اقتصادی و حرفهای؛ از تجربه تا آینده
مدرسه آل طاها با همین اقدامات در ظاهر کوچک، گامهای بزرگی در مسیر تحقق تربیت اقتصادی و حرفهای برداشته است. نظام تربیتی اسلامی بر اساس اسناد تحولی، بر این باور است که آموزش اقتصادی باید از سنین کودکی آغاز شود، اما نه در قالب فرمول و مفهوم، بلکه در قالب تجربه زیسته.
کودکی که یاد میگیرد با هزینه اندک مربایی درست کند یا محصولی هنری بسازد، آیندهای متفاوت از نسلی خواهد داشت که صرفاً مصرفکننده است. چنین دانشآموزی با مفاهیمی چون «کار آفرینی»، «مسئولیت اجتماعی»، «تفکر تولیدی» و «مدیریت اقتصادی» بهصورت ضمنی آشنا میشود.
بدینترتیب، ادبستان آل طاها تنها یک مدرسه نیست؛ بلکه کارگاهی از زندگی است. مسجد، محور وحدت بدن و روح، آموزش و عمل، است و این مدرسه نشان میدهد که میتوان تربیت را در میان دیگ مربا و در دل قالب سنگ دید؛ جایی که دستهای کوچک، آیندهای بزرگ میسازند.
